Đất hiếm là loại đất đặc biệt có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, công nghệ kỹ thuật cao trên thế giới. Tuy nhiên khi nhắc đến đất hiếm nhiều người vẫn còn xa lạ bởi đất hiếm xuất hiện ít trong cuộc sống con người. Vậy đất hiếm là gì, ứng dụng của đất hiếm trong cuộc sống như thế nào?
Thông tin về đất hiếm là gì?
Đất hiếm có tên tiếng anh là Rare earth thuộc nhóm 17 loại vật chất với các từ tính và tính điện hóa đặc biệt. Đây cũng là loại đất được tập hợp của các nhóm nguyên tố hiếm có hàm lượng cực nhỏ trên vỏ trái đất.
Đất hiếm được sử dụng vào các mục đích nào?
Là dòng đất hiếm nên con người ít biết đến sự tồn tại của nó. Chính vì thế sản phẩm cũng ít được sử dụng và chỉ được ứng dụng cho các mục đích riêng như:
Trong ngành công nghiệp
Đất hiếm được sử dụng trong chế tạo các loại nam châm vĩnh cửu cho máy phát điện.
Ứng dụng trong chế tạo nam châm cho các nhà máy công nghệ tuyển khoáng. Bởi nam châm là một trong những phần thiết yếu quan trọng của ổ đĩa, mô tơ nhỏ, loa phát thanh, turbine chạy điện và chạy máy phát điện.
Sản phẩm được sử dụng chế tạo đèn cathode trong các nhà máy vô tuyến truyền hình và các ngành công nghệ điện tử thông minh.
Sử dụng làm các vật liệu siêu dẫn điện thông thường khác.
Ngoài ra đất còn được ứng dụng trong các ngành công nghiệp hóa dầu và xử lý các hợp chất môi trường khác nhau.
Các loại ion đất hiếm được dùng nhiều trong sản xuất các vật liệu phát quang trong ứng dụng quang điện.
Sử dụng chế tạo công nghệ laser hồng ngoại vào làm camera và mục đích quân sự.
Đất hiếm được dùng nhiều trong các ngành công nghiệp kính, sử dụng cerium, lanthanum và lutetium, trong việc đánh mặt kính và thêm màu sắc cho kính.
Ngoài ra đất còn được dùng trong các công nghệ sản xuất ống nhòm, động cơ máy bay hoặc các hợp chất phụ gia trong hệ thống khí thải xe hơi để hạn chế tối đa tình trạng phát thải gây ô nhiễm môi trường.
Sử dụng đất hiếm trong nông nghiệp
Đất hiếm sử dụng làm phân bón, các chế phẩm phân bón vi lượng có khả năng tăng năng suất cũng như tăng khả năng chống chịu với sâu bệnh.
Thí nghiệm đất hiếm có thể bổ sung vào thức ăn chăn nuôi giúp tăng trưởng trọng lượng tốt.
Dùng đất hiếm trong các mục đích diệt mối mọt từ đó góp phần bảo tồn di tích lịch sử.
Sử dụng đất hiếm trong ngành y tế
Đất hiếm trong y tế được tận dụng làm các thiết bị phẫu thuật, điều trị ung thư cũng như tạo nhịp tim, thuốc viêm khớp.
Đất hiếm có ảnh hưởng gì đến sức khỏe, đời sống con người
Ngoài các ứng dụng quan trọng với đời sống con người, sản xuất thì đất hiếm cũng được biết đến là nguyên tố gây độc cho con người. Trong đó có các thành phần là chất phóng xạ, vì thế nếu không biết khai thác đúng cách có thể là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Trong quá trình khai thác đất hiếm không phức tạp nhưng lại là nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người lao động. Đặc biệt cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường xung quanh.
Ngoài ra việc khai thác đất hiếm còn gây tàn phá môi trường khi xả thải ra môi trường các sản phẩm phụ kim loại gây ô nhiễm nguồn đất, nước, hệ sinh thái. Vì thế nếu muốn khai thác đất hiếm con người cần có giải pháp thích hợp.
Hiện trạng khai thác đất hiếm ở trên thế giới
Việc khai thác đất hiếm trên toàn thế giới đã hình thành từ thập niên 50 của thế kỷ trước, trước tiên là các khoáng monazit trên các bãi biển. Tuy nhiên do có nhiều thành phần thorium mang chất phóng xạ nên đã bị hạn chế nhiều hơn.
Từ 1965 thì việc khai thác đất hiếm lại diễn ra ở Pass, Colorado – Mỹ và đến năm 1983 thì Mỹ mất vị trí khai thác đất hiếm. Cuối cùng đến năm 2004 vùng mỏ Bayan Obo đã sản xuất ra hơn 95,000/102,000 tấn đất hiếm của thế giới
Hiện nay trữ lượng đất hiếm của thế giới rơi vào khoảng từ 87,7 triệu tấn, dự báo khi nhu cầu hằng năm tăng thì chỉ 125,000 tấn thì 700 năm sẽ bắt đầu cạn kiệt nguồn tài nguyên đất hiếm.
Việt Nam có tồn tại đất hiếm hay không?
Tại Việt Nam nguồn tài nguyên đất hiếm đang được đánh giá có trữ lượng khủng lên tới 11 triệu tấn, dự báo gồm 22 triệu tấn. Nó được phân bố chủ yếu ở miền Tây Bắc như các vùng Nậm Xe, Đông Pao, Mường Hum (Lào Cai) và Yên Phú (Yên Bái).
Đất hiếm trong sa khoáng chủ yếu tồn tại ở dạng monazit, xenotim là loại phosphate đất hiếm ít hơn dòng silicat. Trong lục địa và ven biển thì đất hiếm phân bố chủ yếu ở ven biển, suối với các mỏ chính ở Bắc Bù Khạng (Nghệ An).
Tại các vị trí ven biển có nhiều mỏ và điểm quặng như sa khoáng ilmenit chứa đất hiếm (monazit, xenotim) có hàm lượng từ 0,45-4,8kg/m3 như các mỏ Kỳ Ninh, Kỳ Khang, Cẩm Hòa,
Với những thông tin trong bài viết này của chúng tôi hy vọng sẽ giúp mọi người hiểu hơn về đất hiếm là gì và cách sử dụng đất hiếm đúng cách. Hãy khai thác và bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này để bảo vệ môi trường được ổn định nhất.
